Меню
16+

Газета «Аха», издается с 13 июля 1944 года

14.12.2021 09:36 Вторник
Категория:
Если Вы заметили ошибку в тексте, выделите необходимый фрагмент и нажмите Ctrl Enter. Заранее благодарны!

ХУБИ ЗАЯАНАЙ ОШОН

Автор: Оюндари Дыржинова

(Үргэлжэлэл. Эхининь № 52 (9175)

Наталья Лопсоновна 1978 ондо Түнхэнэй аймаг тоонтотой Валерий Бадмаевич Дармахеевтэй хуби заяагаа ниилүүлжэ Баир, Бадма хүбүүтэй, Туяна басагатай боложо, хүмүүжүүлжэ, эхэнэр хүнэй жаргал эдлэжэ, үнэр баян дээдын айл болоо. Валерий Бадмаевич Улаан-Үдын Хүдөө ажахын дээдын hургуули дүүргээд Ахын аймагта эльгээгдэжэ, засаг газарай финансово таhагай даагшаар томилогдоhон байhан. Ехэ тоо баримтада бэрхэ байhан, ажалайнь намтар ехэнхидээ шалгалтын талаар шалгалтын зургаанда хүдэлhэниие гэршэлнэ. Ехэ номгон, хүгтэй зугаатай, олон нүхэд hүүдэртэй, ажалша бэрхэ хүн байhан. Сүлөө сагтаа баhал буугаа баряад ой руу ябагалаад ерэхэ дуратай hэн. Yбшэн хүнhээ hураха hэн гү, гэнтэ хүндэ үбшэндэ нэрбэгдэжэ, сагhаань урид наhа бараhаниинь бултанда харамтай.

Наталья Лопсоновна Валерий Бадмаевич хоёр гэр бүлэ болоод, үхэр малаа барижа захалhан гэхэ. Юрэн хэлэгшэ ха юм даа, бурханай заяашаар аха дүүнэр сооhоо арга эрхэгүй нэгэниинь бэшэнээ хаража, туhа хүргэжэ ябаха үүргэтэй байдаг гэдэгтэл, Наталья Лопсоновна эгэшэ дүүнэртээ ехэ туhатай, бултандань хамhалдажа түшэлгэнь болоhон гэхэдэ алдуу болохогүй. Мүнөө тэрэ сагаа hанахадаа хэлэдэг:

Дүү хүбүүдэйнгээ оюутад байха сагтань мяха, тоhоор гү, али мүнгөөр гү ходо туhалдаг, хангадаг байдаг hэм. Хажуугаарнь үндэр наhатай болоhон Тамара, Андрей нагасануудаа харалсажа, орожо, гаража, туhаламжа хэрэгтэй сагтань туhалжа байгааб.

Хуби заяанай ошон шэнги, аалихан ябаад бултыень дэмжэжэ, ибии абынгаа гуламта сахижа, бултанда тулга боложо, ехэл нангин буянда хүртэhэн эхэнэр гэжэ хэлэхэдэ буруу болохогүй.

Наталья Лопсоновна Варвара теэбэйгээ hанахадаа, ехэл үндэр дээрэ тогтоон хөөрэдэг. Юрэдөө Варвара теэбэй Наташа зээ басагаяа тон дуратайгаар дахуулаад ябаха байhан гэхэ. Илангаяа, загаhа нугаhандаа ошоходоо аргагүй Наташа зээ басагаяа абаад ошохо. Тиимэhээ Наталья Лопсоновна бага наhанhаань загаhанда ябаhан хадаа, мүнөөшье зунай дулаан сагта аша зээнэрээрээ, хүбүүдээрээ аргагүй загаhашалхаа Аха голой эрьедэ ошохо зантай юм. Юрэн, Наталья Лопсоновна байгаалиин үзэсхэлэндэ сэнгэжэ, арюун тунгалаг агаараарнь сээжэ дүүрэн амилжа ябаха ехэ дуратайб гэхэ.

— Хирэ-хирэ болоод лэ ой модо руу, зүүн арада гарахадаа тон хүнгэн, хурдан болошодог хүнби, — гээд, энеэбхилэн хэлэхэ.

Үхибүүдынь булта дээдэ hургуули дүүргэhэн, өөр өөрын ажалтай, гэр бүлэ болоhон үнэр баян hуудаг. Эсэгэдээл адли баhал тоо баримтада тон бэрхэнүүд юм гэжэ хэлэлтэй. Мүнөө ехэ ашанарынь томо болонхойнууд, теэбэйдээ туhатай ябадаг.

Наталья Лопсоновна мүнөө наhанайнгаа амаралтада гарабашье, хүнгэн солбон зандаа үри үхибүүдтээ туhатай, аша зээнэрээ харалсажа, туhаламжа хүргэжэ байдаг.

2016 ондо Баунтын аймагта Багдаринай дунда hургуулиин хүтэлбэрилэгшээр хүдэлжэ байhан Сырен-Дулма Самбуевна Биданова дүүниинь Наталья эгэшэеэ урижа багшалхыень зүбшөөhэн. Тиигэжэ аяар тэрэ холо хойто аймаг ошожо географи, биологи ба хими гэхэ мэтэ үзэхэ номуудай хэшээлнүүдые үнгэргэжэ тэндэхи hурагшадта, гэртэхиндэнь ехэ hайшаагдажа хүндэтэй ябаhан. Бүхы наhаараа үхибүүдэй дунда ябаhан, багшын ажалтай байhан хадаа үхибүүдтэ заахадаа өөрын онсо оньhо хэрэглэжэ, ямаршье ойлгосоор hула hурагшын ойлгохоор ойлгуулжа шададаг шадамар бэрхээр зааха байгаа. Тэндэхи зон багшаяа ехэ хүндэлдэг, золго hайтай зон байhан гэдэг. Хэшээлэй hүүлдэ шабинараараа янза бүриин hонирхолтой хэмжээ ябуулгануудые үнгэргэдэг байгаа. Юрэдөө Баунтын аймагта хэдэн олон яhатан ажаhуудаг: хамниган, ород, буряад ба бэшэшье баруун тээхи яhатад. Юундэб гэхэдэ, Баунтын аймаг ашагта малтамалнуудаараа, үнэтэ шулуунуудаараа тон баян нютаг хадань хаа хаанаhаа ондоо яhатан ерэжэ ажалда орожо, түбхинэжэ hуурижаhан түүхэтэй юм. Тиигэжэ дүй дүршэлтэйгөөр хүдэлhэнэйнь түлөө эрдэм hуралсалай хэлтэсэй зүгhөө Хүндэтэ шагналаар урмашуулагдаhан байна.

Наталья Лопсоновна «Ажалай ветеран» нэрэ зэргэдэ хүртэhэн, олон жэлэй хугасаа соо багшын ажал даажа, олон тоото шабинарта ухаан бодолой эрдэм дамжуулhанай түлөө аймагай эрдэм hуралсалай хэлтэсэй, Буряад Республикын эрдэм hуралсалай Яаманай зүгhөө ба Россиин Федерациин Яаманай эрдэм hуралсалай Хүндэлэлэй шагналаар урмашуулагдаhан. Хажуугаарнь 1970-80 онуудаар аймагай уран бэлигэй бүлгэмэй хэмжээндэ хабаадаhанай түлөө, Бүхэсоюзна пионернүүдэй зургаанай зүгhөө урмашуулагдаад, хоёр дахин тэмдэгтэ хүртэhэн, Ахын аймагай ВЛКСМ-эй зүгhөө олон шагналнуудтай, «Урожай» гэhэн тамирай бүлэгэй шагналда бүри hургуулиин 6-хи классай шаби байхаhаань абаад hургуулияа дүүргэтэрээ хэдэн дахин хүртэhэн ба Өөрлигой hургуулиин зүгhөө олон тоото Хүндэлэлэй шагналнуудаар, Баярай бэшэгээр урмашуулагдаhан байна.

Гэхэтэй хамта, Лопсон Гомбоевич Елена Николаевна Дугаровтанай үхибүүд дан эртээр амяаран үлэжэ үндыбэшье, булта ажалдаа алдартай бэрхэнүүд, нэрэ зэргэдэ хүртэhэн, олон тоото шагналнуудаар урмашуулагдаhан, гэр бүлэдөө үнэр баян, дээдын эрхэтэд болоhон намтартай:

Людмила — Буряад гүрэнэй шангай лауреат (1973); Буряадай АССР-эй габьяата артист (1974); Буряадай АССР-эй арадай артист (1976); СССР-эй габьяата артист (1987); РСФСР-эй арадай артист (2007), Монголой соёлой эрхим хүдэлмэришэн. Бүхы наhаараа таhалгаряагүй түрэл Буряад театртаа мүнөөш хүдэлhөөр.

Наталья — Россиин яаманай эрдэм гэгээрэлэй Хүндэлэлэй шагналаар шагнагдаа, «Ажалай ветеран». Бүхы наhаараа Өөрлигой дунда hургуулида багшалаа.

Савелий — «Буряад Республикын габьяата эмшэн», аргын эрдэмэй кандидат, докторой эрдэмэй нэрэ зэргэ олохын тула хамгаалагдаха диссертаци бэшэhэн. Ажалайнь намтар ехэ баян. Хаа хаанагүй хүдэлhэн намтартай. Ажалдаа зүүн зүгэй арга хэрэглэдэг байгаа. hүүлэй жэлдэ Улаан-Үдын уушха ханяаданай аргын газар олон жэл хүтэлбэрилөө. (2005 ондо хүндөөр үбшэлөөд бурханай болоhон)

Сергей — нютагай зон ба ахадүүнэр Жоолой гэжэ нэрлэдэг. Николай таабайнь бага наhандань абажа, хаража байхадаа, тэрэ үеэр Хитад гүрэнэй нэгэ ехэ мэдээжэ ноён тиимэрхүү нэрэ обогтой байhан, тиигэжэ ашаяа эрхэлүүлжэ нэрлэдэг байhан дээрэhээнь, энэ нэрэнь шэнгэшэhэн түүхэтэй гэжэ эгэшэнь хэлэнэ.

Сергей «1979 ондо социалис мүрысөөнэй илагша» — гэhэн СССР-эй яаманай ба ЦК профсоюзай энгэрэй тэмдэгээр шагнагдаhан, «Ажалай ветеран». Бүхы наhаараа элинсэг хулинсагуудайнгаа тоонто нютаг Хужар hууринда ажаhуудаг, «Улаан-Аха» гэжэ хамтын ажахыда механизатораар дүй дүршэлтэйгөөр хүдэлөө. Мүнөөшье нютагайнгаа зондо туhаа хүргэжэ ябадаг.

Баяр — «Буряад Республикын арадай эмшэн». Яруунын аймагай ахамад эмшэнээр, Өөрлигой аргын байрада эхэнэрнүүдэй талаар эмшэнээр хүдэлөө. Мүнөө наhанайнгаа нүхэр Дина Батоевнатайгаа холын газарта эдэбхитэйгээр хүдэлжэ байнад.

Наталья Лопсоновнагай дүтын нүхэр, баhал багша мэргэжэлтэй, шатаршан, санын тамиршан, «Буряад Республикын габьяата багша» Валентина Гэрыловна Базарова ехэ гоё удхашанартай үреэл зорюулжа эльгээhэн байна. Энэ hайхан үреэлэй үгэнүүдээр хөөрөөгөө дүүргэхэмни:

Ажабайдалай үргэн замые

эрэлхэгээр дабаалта!

Багшын ажалай хүндэ ашаае

баатараар үргэн гараалта!

Хүрьhэтэ алтан дэлхэйдэ

хүүхэн боложо түрэhэндөө

Эхын жаргал эдлээлта!

Үри хүүгэдээ үндылгэжэ,

үргэн замдань гаргаалта!

Үндэр наранай баярые үзэхэ

буянтай байбалта!

Байгал далайhаа хүртэhэн аршаан

Баян сэдьхэлыетнай түрүүлэг лэ!

Саяан хаанай сагаан мүнгэн дэнзэнь

Сэсэгээр hаналыш хүлгөөг лэ!

Сагаан хадагта хүртэжэ,

сээжыншни оюун

Сэлмэг ододоор хүбөөтэг лэ!

Добавить комментарий

Добавлять комментарии могут только зарегистрированные и авторизованные пользователи.