Меню
16+

Газета «Аха», издается с 13 июля 1944 года

22.07.2013 11:31 Понедельник
Если Вы заметили ошибку в тексте, выделите необходимый фрагмент и нажмите Ctrl Enter. Заранее благодарны!
Выпуск 38 от 19.07.2013 г.

Юрын хүгшэнэй хуби заяан

Автор: Зинаида Сыренова, ажалай ветеран
Хадын орон гэгдэдэг Ахын аймагай ажалшад адуу малаа үсхэжэ, ажал хэрэгээ ябуулжа Буряад орон соогоо үни холоhоо сууда гараhан намтартай. Тэдэнэр элдэб хатуу жэлнүүдтэ өөhэдынгөө арга шадалаар hургуули hудар, эрдэм бэлиг шудалжа, эхэ эсэгэеэ дахан ажалай амта туршажа, саашанхи бүхы наhаяа түрэл орондоо, арад зондоо зорюулжа, ехэ ажал хэрэг бүтээлсэhэн байнад. Тэдэнэр түрэл нютагайнгаа арадай дунда тон хүндэтэй, нэрэтэй түрэтэй ажаhуудаг гээшэ.

Аха баян нютагтаа мэдээжэ болоhон, энэ үдэрнүүдтэ 90 наhанайнгаа дабаа дабаhан хүгшөөдэй Сыпил Жалсараевна Сыреновагай намтар тандаа хөөрэжэ үгэхэ хүсэлтэйб.

Сыренова С.Ж. Ахын аймагай Баян-Гол hууринда 1923 оной июниин 12 түрэhэн намтартай. Мүнөө, 90 наhанай үндэрhөө, уг гарбал тухайгаа иигэжэ хэлэнэ: нагаса талань — Будаяа хоёр үхибүүтэй байhан. Согто (габжаа), Хорлу-Булгы яhатан. Эсэгэнь Башлиин Жалсарай – Баян-Голhоо угтай, уляаба яhатанай. Дүрбэн үхибүүдтэй байhан: Жамбал, Шагдар, Дагба (эхэнэр), Жалсарай. Жалсарай Хорлу хоёр гэрлэжэ, 9 үхибүүдые түрэhэн, 4-иинь амиды мэндэ үнэржэhэн түүхэтэй. Должидма, Данхуу, Дыжид, Сыпил (1903, 1907, 1916, 1923). 1931 ондо хамалганда эсэгэнь тушаагдаhан, гэртэхиниинь «Киров»  колхоздо орожо, тэндээ мал ажалда хүдэлhэн намтартай. Гэртээ үлэhэн 4 үхибүүдынь хүндэ хүшэрые үзэхые үзэжэ, халуун шулуу нилээд долёоhон бэзэ даа. Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнда Данхуу ахань 1942 ондо татагдаhан. Энэ хүндэ байдалда ороод, хайрата эсэгэ, ахайгаа алдаадшье байхадаа, зоригоо мохоогүй, тэсэмгэйгээр бэрхэшээлнүүдые дабан гараhан эхэ, эгэшэнэртээ доро дохинобди.

Сыпилэй ажабайдалай эхиндэ хатуу дабаан олохон тохёолдоо. Үлбэр залуухан ябаад, хүндэ үбшэндэ дайрагдажа, хахад жэл соо хэбтэриин болоhон байна. Харин залуу наhан зориг түгэлдэр хадаа басаган хүл дээрээ бодоhон, тиигээд эгэшэтэеэ холын Эрхүүгэй талаар ажал хэрэгэй амта туршаhан, хатуу шэрүүн сагай байдалда дайралдаба гээшэ.

Эдирхэн гүлмэрхэн наhандаа ябаашад ерээдүйгөө hанаандаа ехээр оруулхашьегүй, зүгөөр орёохон даа ажабайдалай харгы гээшэмнай. Ямарханшье ажалда ябалсаагүйб даа. Кумыс үйлэдбэрилгэдэ (лечебница) Түнхэнэй захагүй үргэн талаар адуу мал харалсаа, гүрэндэ тушаалсаа, тулюур байдалтай зондоо хамhалсаа. Ахынгаа олохон дабаануудые дабажа, уhа гол үгсэжэ, уруудажа ашаа шэрэлсээ. Тэрэ үедэ оньhон техникын үгыдэ ахаархин эдеэ хоолоо, зөөриёо морёор зөөжэ асардаг бэлэй. Энэ хүндэ ажал Сыпилэй урда тохёолдоо бэлэй.

Нүхэр басаган Патархеева Долгор Дашеевнатаяа нэгэ бүлэг боложо, ашаа зөөдэг байhан байнад.

Орлик hууринда хилээмэшэнээр хүдэлhэн. Сыпил үе сагай табилангаар ажал хэрэгтээ hүбэлгэн, түргэн шэнэ хэрэгтэй зүйлнүүдые шудалха зантай бэлэй. hүүлэй үедэ, наhанайнгаа амаралтада гараадшье, миин  hуугаагүй. Исполкомой отделдэ, агропромдо, юрын ажалшанаар үнихэн ажаллаhан. Гүрэн түрын ашада нилээдшье хүртэhэн, «Байкальский  бор», Горячинск, Ессентуки  эльгээгдэжэ амарhан, ехэл hанаа дүүрэн сэдьхэлтэй гээ- шэ.

Манай Орлик hууринай тэг дунда нютагай омогорхол болохо Илалтын парк бии гээшэ. Энэ паркын эхиндэ өөрынгөө хубитые Сыпил Жалсараевна оруулhан намтартай. Гүлбэр заахан мододые, нютагай зон воскресник хэжэ, 1960-аад онуудаар hуулгаhан байнад. Иимэ модонуудай hуурижаха ушарта энэ хүгшэнэй нүлөө ехэ: Аяар холын Мондоhоо мори асарбад, тэрэ мориндоо шарга, тэргэ хүллөөд, бочко тээгээд, уhа зөөжэ, модо уhалдаг hэн. Энэ олон модонуудай hуурижахын түлөө ямар ехэ уhан зөөгдөөб? Мүнөө  энэ хадаа манай нютагай шэмэг гээшэ.

Гансаhаа газар дүүрэхэ гэдэгтэл, мүнөө Сыпил Жалсараевнагай үри hаданар олон гээшэ. Үргэн ехэ орон соо-  гуураа хаа хаанагүй таранхай: Москва, Мирный, Улаан-Удэ, нютагтаашье ажаhуудаг.

Эхэ эсэгын буянгаар наhанай үндэр дабаануудые гаталhан эжыдээ аша, гушанарайнгаа хоншуухан толгойнуудые үндэхэдэжэ, үшөө олон жэлдэ дорюун, сарюун зандаа, зол жаргалтай, элүүр энхэ яжаhуугыт гэжэ үнэн зүрхэнhөө хүсэнэбди.

Добавить комментарий

Добавлять комментарии могут только зарегистрированные и авторизованные пользователи.