«…Саяамни, Саяамни, түби дээгүүр эрьелдээшэ түгдэрхэй бишыхан хубишни гээшэб!…»

Владимир Лопсонович Арданов- үнгэрhэн зуун жэлэй 60-90-ээд онуудай колхозуудые шэнэдхэн хубилалгын хүдэлөөнэй түрүүлэгшэнэрэй нэгэн. 30 жэлэй туршада Ленинэй нэрэмжэтэ ба «Туяа» колхозой дарга ябаhан хүн. Арданов Владимир Лопсонович 1936 ондо түрөө. 1954 онhоо ажалайнь намтар эхилнэ. Бага балшар наhандаа дайнай ветеран эсэгэhээнь гээгдэжэ, эжытэеэ үлэжэ, түрэл Аха нютагтаа, түрэл колхоздоо адуу мал хаража, хара ажал хэжэ, эрэ болоhон намтартай. Долоон жэлэй hургуули дүүргээд, В.И. Ленинэй нэрэмжэтэ түрэл колхоздоо миинтэ ажалшанаар, завхозоор, нэгэдэхи бригадын бригадираар хүдэлжэ байтарнь, Ахын аймагай райком парти Улаан-Үдэ хотодо совет партийна hургуулида эльгээгээ.

Олон зоной дэмжэлтээр Улаан-Аха, «Туяа» колхозуудай хүтэлбэрилэгшээр хүдэлөө. Мүн комхозой, Рапогой ударидагшаар ябаа. Иимэ харюусалгатай тушаалнуудта ябахадаа, арад зонойнгоо ажабайдал hайжаруулхаяа, ажалынь хүнгэрүүлхэеэ яhала оролдоо. Эдэ оролдолгыень шэнэ түхэлэй Саяан тосхон, Ленинэй нэрэмжэтэ колхозой малшадай hууринууд, дахинаа хүгжэhэн Бүгсөөн тосхон эли бодо гэршэлнэ.

1976 ондо Саяан тосхон бариха гэжэ райком партиин тогтоол гараа. Энэ ехэ харюусалгата ажалда хүн зонтой хүдэлжэ шадаха, хүн зониие ударидажа шадаха хүн хэрэгтэй болобо. Олон зоной дэмжэлтээр В.Л. Ардановые дарга болгохо гэжэ шиидэбэд. Владимир Лопсоновичын ударидалга доро энээгүүр тосхомнай баригдаха гэжэ арюун талада гадаhадые шааҺан байха. Холын Беларусиhаа хүнүүдэй, таарууень шэлэжэ абаһан нютагай хүдэлмэрилэгшэдэй хүсѳѳр богони болзор соо энэ тосхомнай баригдаhан байна.

Ленинэй нэрэмжэтэ колхоздо түрүүлэгшээр 1983 он болотор хүдэлөө.Энэ хугасаа соо эсэхэ сусахые, һаатаха, һамшахаа мэдэхэгүй хүнтэй арад зон адли хүдэлжэ, Саяан тосхомнай Ленинэй нэрэмжэтэ колхозой түбынь боложо, һургуули, клуб, фельдшерскэ пункт, хэлхеэ холбооной таһаг, фермэ, складууд, һайн шанартай томо һаруул гэрнүүд, үйлсэнүүд бии болоо. Ямар ехэ юумэн шэнэ тосхондомнай хэгдээ гээшэб! Олон тоо баримтанууд — наhанай гэрэл — энээн тухай гэршэлнэ. Ажалша, малша гарбалтай, амарха унтахые мэдэхэгүй, эб эеые эрхимлэhэн энэл хүнэй габьяа даа.

Дарга хүнэй ѳѳрын ажабайдал, хүсѳѳ зангидаhан ажал эршэмтэй юрын үдэрнүүдһээ эбхэгдэнэ. Энэ хүндэ, харюусалга ехэтэй ажалдань наhанайнь нүхэр, багша, РСФСР-эй арадай гэгээрэлэй эрхим багша Розалия Дындыповна Арданова ээм түшэлгэнь боложо үгѳѳ. Энэ айл 2 үхибүүдтэй, 5 ашатай, 4 гушатай. Любовь Владимировна, басаганиинь, Улаан-Үдэ хотын Железнодорожно районой поликлиникада эмшэнээр үнинэй хүдэлдэг. «Буряад республикын элүүр хамгаалалгын габьяата хүдэлмэрилэгшэ».

Константин Владимирович, хүбүүниинь, Алма-Атада бэе тамирай институт дүүргээ. Саяан тосхондо ажаhууна. Бүхы наhан соогоо арад зондоо алба хэжэ, алдар солотой Владимир Лопсонович 2015 ондо хүндэ үбшэндэ нэрбэгдэжэ, хада гэртээ хариhан байна.

Ахын эхинhээ Ахын оеор (Бүгсөөнhөө Алаг Шулуун) хүрэтэр колхозой түрүүлэгшээр ажалллахадаа тосхон бүхэнэй социальна — экономическэ хүгжэлтэдэ горитой хубитаяа оруулжа, тэдэнэй түхэл шарайе тад ондоо, hаруул hайхан тээшэнь хубилгаа. Иимэ харюусалгатай тушаалнуудта ябахадаа арад зонойнгоо ажабайдал hайжаруулхаяа, ажалынь хүнгэрүүлхэеэ яhала оролдоо. Энэ дэмбэрэлтэ ажалыень Аха нютагаархин мартаагүй.

Хүдөө ажахын hалбариин хүгжэлтэдэ В.Л. Ардановай оруулhан хубитые үндэрөөр сэгнэжэ,маша ехээр хүндэлдэгынь эли. Энээнииень гэршэ хадаа гүрэн түрын зүгhөө Ардановые шагнаhан «Хүндэлэлэй тэмдэг» орден ба олон тоото грамотанууд, «Ахын аймагай хүндэтэ эрхэтэн», «Хүдөө ажахын габьяата хүдэлмэрилэгшэ» гэhэн хүндэтэ нэрэ зэргэ болоно.

Саг, байра байдал хубилжа, дэлгүүрэй харилсаанда хулжан оролгын үедэшье Владимир Лопсонович хүдөө ажахын хүгжэлтэдэ нүлөө үзүүлhэн зандаа ябаа. 1991 ондо наhанайнгаа амаралтада гараад,миин гараа тэбэреэд hуугаагүй. Бүгсѳѳн һууринда анха түрүүшүүлээр суг ѳѳрын үмсын ажахы бии болгоо. Энэ ажалдаа ехэхэн амжалтануудые туйлаhан байха юм. Эсэгынгээ хэжэ байһан ажалые Константин хүбүүниинь, аша хүбүүн Александр мүнѳѳ үргэлжэлүүлнэ.

Эгээ ехэ шагнал хадаа арад зоной дурасхал болоно. Эгээл үнэтэ тэмдэглэл-арад зоной баяр баясхалан болоно. Хэhэн дэмбэрэлтэ ажалынь нютагаархидынь мартанагүй. Мүнѳѳнэй залуу гулваа Д.М. Тапхаровай үүсхэлээр арад зонойнгоо ажабайдалда мүр сараагаа үлеэhэн Владимир Лопсонович Ардановта зорюулагдаhан хүшөѳ Саяанай парк соо табигдаба. Манай Аха нютагта анха түрүүшынхиеэ нютагайнгаа зондо зорюулhан хүшөө табигдаба гээшэ. Хэhэн ажалыень үндэрөөр сэгнэжэ, Саяанайхид ехэл омогорхолтой байнад.

Энэ һайхан хэрэг бүтээлгын үүсхэлые Ахымнай хүбүүн, гулваа М.В. Мадасов дэбжээ. Анхан түрүүшын дурасхал — хүшѳө аргагүй зүбөөр табигдаа.

Хажуугаар үнгэрhэн зониие шиираг шамбай бэетэй Владимир Лопсонович хараад байhандал болоно. Хүн зон хүшөөень хараха бүхэндөө хүдэлмэрииень сэгнэн хөөрэлдэнэ.