Дэби нютагаа дурданам

Нина Тулаевна жэнхэни буряад хэлэндээ ехэ дуратай хүн, өөрөө гое һайханаар түрэл хэлэн дээрээ дуугаржа, хэлэжэ байхадань, шагнахада, ехэ аятай байдаг. Нина Тулаевна 1947 ондо Балагта һууринда түрөө. Орлигой дунда һургуули дүүргээд, 20 жэлэй хугасаа соо наһанайнгаа нүхэртэй хүхүүли малнуудые хаража, залуу наһаяа үнгэргэһэн намтартай. Голой эхин, горхонойнгоо адагһаа Орлиг тосхондо ерэжэ һуурижаад, Госстрахта хүдэлжэ наһанайнгаа амаралтада гараа.

Буряад зонойнгоо ёho заншалаар

Баяртай сэдьхэлээр миһэрэн угтаад,

Алда хэмжээнэй арюун хадагаа

Альган дээрээ дэлгэн сагаалганаа угтая!

*   *   *

Эдэй дээжэ тэнгэриин сэнхир хадаг

                                                    барижа,

Эдеэнэй дээжэ эреэгшэ үнеэнэй hүөөp

                                                    сагаалыт!

*   *   *

Жэлнүүд ошоно – түлэг наһанай урманда,

Хүлэг мориной дэлһэндэ.

Түргэншье гээшэнь даа сагай эрьюулгэ,

Түбэрэлдэн он жэлнүүд ошожол байна...

Жэгтэй даа, сагаалгамнай

Жэгдээр алхан ерэбэл даа, нютагтамнай.

Сахир байса дэнзэтэй,

Аха хатан эжытэй,

Аха арбан гурбан эсэгынгээ

Алтан үлгы тоонтотой

Ургы сэсэг хибэстэй,

Урдын жэнхэни соёлтой,

Балагта һайхан нютаг.

*   *   *

Заахан бага нютагшье haa,

Зондоо ехэ хүндэтэй.

Заахан бага тоонтошье haa,

Зүүдэнэйм эхиндэ элирэнхэй.

*   *   *

Мэлмэрhэн огторгойн майхан дорохоно,

Сэсэгтэ газарай сээжэ дээрэхэнэ,

Эрьюулгэтэйхэн Балагтынгаа

                                                эрье дээрэхэнэ,

Эрьен ерэе, булта зоной сэдьхэл хүдэлгэн.

*   *   *

     Балагтын багшанарта

Энээхэн Балагтымнай һургуули –

Эрдэмэй гуламта болоно.

Эршэтэ багшанарнай

Эрмэлзэл ехэтэйт.

Элитэ наранай толон доро

Сэнхир тэнгэриин агаар соогуур,

Хүрьһэтэ дайдын нюрган дээгүүр

Амжалтатай, алдар солотой,

Элүүр энхэ, элбэг хэшэгтэй

Хүүгэдээ һургажа байгыт даа.

*   *   *

Һурагшадта

Эгээ түрүүшынхиеэ

Эхин класста орожо,

Эрдэмэй замда зорибот.

Онсо һайнаар hypaгты,

Олондо магтаалтай хүнүүд бологты!

Һypгahaн багшанараа,

Түрэл һургуулияа бү мартаарайт!

Дэби нютагаа дурданам

           Аршаан булагта Дэбидээ

           Адуу малаа харагша hэмди.

           Халюун үндэр үбэрнүүдтэнь

           Хонидоо хаража жаргагша hэм.

           Хангай hайхан Дэбимни

           Хэзээдэшье зүрхэндэмни мартагдахагүйл.

           Холшорхон нүхэрэймни дураниинь,

           Хододоо мүнхэхэн байхал даа.

           Эгээл мүнөө hанахадаш,

           Эрдэниин шулуундал бадарнал даа.

           Эжы, баабаймни намайгаа,

           Иигэжэ ябахыемни үргөө даа,

           Дуулим ута Дэбиеэ

           Дуунай дээжээр шэмэглэнэм.

Шибиит гол

              Хүхэ тунгалаг Шибиит голни

              Хүхюун гоёор  миралзан урдана.

              Тунгалаг hайхан Шибиит голни

              Туяаран наранда ялалзан толорнол.

                              Шааян шууян урдажа хүүеhэн

                              Шарьян харьялжа горход эхилээд,

                              Наранай доогуур яларан толотоhон

                              Нангин hайхан (минии) Шибиит голни.

*   *   *

Хандама

              Аяархан холоhоо Хандамаа

              Аржытар мэндэеэ хүргэн байнал.

              Арбаадхан үгөөрөө хандажа,

              Айхабтар яаралтай уряа табяа.

              Арынгаа харгыгаар  агтынгаа

              Амыень татангүй хүрөөд байгааб.

              Хажууhаам hаланагүй Хандамаа

              Хазайхашье аргагүй үлөөб тэндээ.

*   *   *

Түрэhэн нютаг

              Аха нютагайм басагад

              Арюун наранай туяа мэтэл.

              Хабартал дайдаар задардаг

              Хонхо сэсэгтэл hайхан лэ.

              Түрэл нютагайм басагад

              Талын сэсэг ургы мэтэл,

              Огторгойдо ошоор ялардаг

              Одо мүшэдтэл hайхан лэ.

              Булжамуур шубуун

              Буян дайдые магтан хөөрэн жэргэнэ,

              Энэ дайдаа булжамууртал

              Магтан ходо ябагшаб…

*   *   *

Инагай дуун

              Хүлөө дээхэнүүр хаянал даа

              Хүлэг  hэн хаш даа анхандаа,

              Хүхюу дээхэнүүр зантайл даа

              Хүбүүн hэн хаш даа анхандаа.

                              Аха Түнхэн хоёройнгоо

                              Асатай харгыень заажа үгыт даа,

                              Ахын олон хүбүүдэй

                              Айдар эсэгыень заажа үгыт даа.

              Дэби Боксон хоёройнгоо

              Дүтэ харгыень заажа үгыт даа.

              Дуурама олон хүбүүдэй

              Дуратай эсэгыень заажа үгыт даа.